Olkusz - gmina miejsko-wiejska w województwie małopolskim, w powiecie olkuskim. W latach 1975-1998 gmina położona była w województwie katowickim.

Siedzibą gminy jest Olkusz.

Historia Olkusza
Od Starożytności do Średniowiecza
Wiele wskazuje na to, że Olkusz może się szczycić wielokulturową i wielonarodową historią, początki której sięgają... starożytności. Genealogię pierwszej nazwy - Elkusz najłatwiej, ponoć, objaśnić na gruncie języka ... fenickiego. "El" znaczy w nim pan, Bóg, "Kusz" natomiast to - kuć, krajać. Elkusz mogłoby więc znaczyć - pan, który kuje lub miejsce kucia. Fenicjanie, w te odległe od ich ojczyzny strony, mogli przywędrować w poszukiwaniu skarbów, którymi okazały się pokłady rud ołowiu zawierające sporo srebra. Ich eksploatacja być może dała początek historii tutejszego górnictwa i hutnictwa kruszcowego.Stary rys
Śladem potwierdzającym zasadność takiego przypuszczenia być może jest zapis odnaleziony w komentarzu do Biblii, dokonany przez rabina Rashiego w XI wieku. Ów żydowski uczony z francuskiego miasta Troyes, napisał: "HAELQOSI - jest to miasto w państwie Polonia, które należy do ziemi Izraela, choć leży poza granicami ziemi Izraela. l wiedz, że są tam rudy złota, srebra i że w pobliżu niego znajduje się sól, ponieważ Morze Solne (Martwe) dochodzi do tego miejsca".
W 1184 roku, jak potwierdzono to w zachowanych dokumentach historycznych, w dzisiejszej osadzie Stary Olkusz (do połowy XIII w. - miejscu pierwotnej lokalizacji miasta) istniało już probostwo olkuskie. Pierwszą historyczną wzmiankę o miejscowości znaleziono w zobowiązaniu Bolesława Wstydliwego - księcia sandomierskiego i krakowskiego, który w 1257 roku, przenosząc klasztor klarysek z Zawichostu do Skały, obiecał wypłacać na jego utrzymanie dwie grzywny złota rocznie z dochodów za olkuski ołów. Najstarsze, z odnalezionych w archiwach potwierdzeń posiadania przez Olkusz praw miejskich pochodzi jednak dopiero z 1299 roku kiedy to "Henricus, civis de Ilkusz" ( Henrykowi mieszczaninowi z Ilkusza) pozwolono założyć wieś Zimnodół. Tę datę przyjęto za pierwszy zapis o mieście i z tego względu w 1999 roku hucznie świętowano Siedemsetlecie Miasta Olkusza. Miasto tworzyło czworobok, od czasów króla Kazimierza Wielkiego, otoczony kamiennymi murami obronnymi wyposażonymi w 15 baszt. Do środka można było wjechać bramami - Sławkowską, Krakowską i Wolbromską zwaną też Miechowską lub furtami: Parczewską, Farną lub Żuradzką. Pod koniec XIV wieku na rynku wzniesiony został (nieistniejący dziś) ratusz, siedziba władz miejskich. W składzie patrycjatu dominowali obywatele pochodzenia niemieckiego.

Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu
ul. Rynek 1
32-300 Olkusz
tel. /32/ 626-01-04, 626-01-05, 626-02-24
fax. /32/ 626-01-03, 626-02-34
e-mail: poczta@umig.olkusz.pl, burmistrz@umig.olkusz.pl